Ολοκληρωμένες χωρικές επενδύσεις των μικρών νησιών του Β. Αιγαίου

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ, ΤΩΝ ΦΟΥΡΝΩΝ  ΚΑΙ ΤΗΣ ΘΥΜΑΙΝΑΣ.

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ.

Οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ )Μικρών Νησιών αποτελούν πολυταμειακά  εργαλεία ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης.

Οι δημοτικές αρχές και τα εταιρικά τους σχήματα είναι οι αρμόδιοι φορείς για τον σχεδιασμό και την κατάρτιση των ΟΧΕ.

Οι κατηγορίες παρεμβάσεων στα πλαίσια των ΟΧΕ Μικρών Νησιών , απολύτως ενδεικτικά και ούτε κατ’ ελάχιστον περιοριστικά, είναι οι εξής:

-Διαχείριση οικιακών αποβλήτων.

-Προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, φυσική κληρονομιά και φυσικοί πόροι, πράσινες και γαλάζιες υποδομές.

-Υποδομές ποδηλασίας.

-Νέες ή αναβαθμισμένες εθνικές, περιφερειακές οδοί και οδοί τοπικής πρόσβασης.

-Θαλάσσιοι λιμένες.

-Προστασία, ανάπτυξη και προβολή της δημόσιας τουριστικής περιουσίας και υπηρεσιών στον τομέα του τουρισμού.

Προστασία, ανάπτυξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και των πολιτιστικών υπηρεσιών.

-Προστασία , ανάπτυξη και προβολή της φυσικής κληρονομιάς και του οικοτουρισμού εκτός από τις περιοχές NATURA 2000.

-Φυσική ανάπλαση και ασφάλεια δημόσιων χώρων.

-Αξιοποίηση της ψηφιοποίησης με καινοτόμες  εφαρμογές στην αυτοδιοίκηση, στη διοίκηση,  στην Υγεία, σε όλους τους τομείς της Οικονομίας και ιδιαίτερα στον τουρισμό.  .

-Επιχειρηματική ανάπτυξη και διεθνοποίηση Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ), συμπεριλαμβανομένων παραγωγικών επενδύσεων.

-Μέτρα για την βελτίωση της πρόσβασης στην απασχόληση.

-Μέτρα για την αναβάθμιση της ισότιμης και έγκαιρης πρόσβασης σε ποιοτικές, βιώσιμες και προσιτές υπηρεσίες.

-Μέτρα καταπολέμησης της ανεργίας μέσω υποστήριξης της επιχειρηματικότητας.

-Ανάπτυξη και λειτουργία Κοινωνικών Δομών υποστήριξης ευάλωτων κοινωνικών ομάδων σε απομακρυσμένες περιοχές.

-Μέτρα αξιοποίησης της τοπικής αγροτικής παραγωγής .

-Δράσεις σύνδεσης με τον τουρισμό /πολιτισμό ( για ανάπτυξη αλυσίδων αξίας)με στόχο  την αναβάθμιση και  διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος με την αξιοποίηση των τοπικών πόρων.

Ένα άλλο  Αναπτυξιακό Πρόγραμμα  για το Βόρειο Αιγαίο, ανεξάρτητο και πέραν των πόρων του ΕΣΠΑ 2021-2027, είναι το LEADER.

ΤοLEADERείναι, επίσης, Πρόγραμμα τοπικής Ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων με δράσεις ομοίως δημόσιες και ιδιωτικές και πόρους από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ).

Οι στρατηγικοί στόχοι των τοπικών αναπτυξιακών στρατηγικώνLEADERθα πρέπει να εξυπηρετούν συγκεκριμένους θεματικούς στόχους που είναι ενδεικτικά οι εξής:

1. Ενίσχυση της διαφοροποίησης της οικονομίας( μεταποίηση και αγροδιατροφή, ενίσχυση των επιχειρήσεων για την βελτίωση της ελκυστικότητας κάθε περιοχής)
2. Εκπαίδευση του τοπικού πληθυσμού
3. Ενδυνάμωση του τοπικού κοινωνικού ιστού μέσω κοινωνικών δράσεων
4. Βελτίωση της ποιότητας ζωής του τοπικού πληθυσμού και ευάλωτων ομάδων
5. Διατήρηση και βελτίωση των πολιτιστικών στοιχείων της κάθε περιοχής
6. Προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος
7. Ανάπτυξη της δικτύωσης, της συνεργασίας και της καινοτομίας.

Μεταξύ των προγραμμάτων ΟΧΕ Μικρών Νησιών και LEADER υπάρχει επαλληλία,  λειτουργική αλληλοκάλυψη και διασύνδεση στόχων και δράσεων. Αυτό σημαίνει ότι καταρτίζοντας  ένα τοπικό αναπτυξιακό σχέδιο σε κάθε νησί  μπορούμε να βρούμε για κάθε δράση και πρόταση ειδική χρηματοδότηση είτε από το toLEADER είτε από τις ΟΧΕ Μικρών Νησιών, είτε από έναν ή περισσότερους από τους πέντε πολιτικούς Στόχους -Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027 ενώ αναγκαίες δράσεις που δεν είναι επιλέξιμες από τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα  μπορεί να  καλυφθούν από Εθνικούς πόρους.

ΣΤΟΧΟΣ  πρέπει να είναι  Ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΕΝΙΑΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ  ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ που θα βοηθούν την καθημερινότητα και ταυτόχρονα θα αποτελούν το προζύμι δημιουργίας νέων και ποιοτικών  θέσεων εργασίας ώστε να παραμείνουν νέοι άνθρωποι στα νησιά ,αντιμετωπίζοντας τις βασικές προκλήσεις με  τα χαμηλά εισοδήματα, την μη βιώσιμη επιχειρηματικότητα και την δημογραφική αποψίλωση.

Το σχέδιο για την Ικαριά πρέπει  να  ερμηνεύει και  να  συσχετίζει την μακροζωία, την ευεξία ,  την ποιότητα και την αλληλεγγύη των ανθρώπων της  με τον πολιτισμό και την  μακραίωνη παράδοση του νησιού τους ,  με την Ικαριακή διατροφή και με την εξαίσια φύση αναδεικνύοντας  τη διαχρονική πορεία  του νησιού παγκόσμια παρακαταθήκη. .

Αυτό το βιωματικό πρότυπο είναι η ζωντανή ταυτότητα της αιώνιας Δολίχης, η ζώσα Ικαρία.

Ο Μύθος του Ίκαρου  και οι αεραθλητικοί αγώνες , το Δράκανοκαι  οι φρυκτωρίες, η Άρτεμη και  ο Νας,   η Οινόη και ο Πράμνειος οίνος, οι Θέρμες , η ευεξία και ο θερμαλισμός, το Καψαλινό κάστρο,το κάστρο του Κοσκινά , το Σπίτι με τους Σκορπιούς και τα μοναστήρια των κολυβάδων, βωμοί ελευθερίας και αλληλεγγύης για  κάθε διωκόμενο, ανά τους αιώνες, είναι η δύναμη τουνησιού.

Τα εξαιρετικά προϊόντα της Ικαριακής γης τυποποιημένα, με  σήμανση ποιότητας και αναβαθμισμένη διασύνδεση με τον τουρισμό ( το εξαίσιο άναμα και άλλες μορφές μελιού, η αρχέγονη καθούρα, το κρέας από τα ρασκά, τα επιτραπέζια γλυκά και τα φρούτα , οι ποικιλίες του κρασιού, η λιτή  Ικαριακή κουζίνα) εχέγγυα ευζωίας και  μακροημέρευσης.

Ηεξαίσια φύση χαρά, ζωή και ανασασμός αλλά και αγώνας για να σωθεί  από την αποίμενη κτηνοτροφία, τα φαραωνικά ενεργειακά πάρκα  και την ερημοποίηση.

Παράλια και ενδοχώρα , πανάρχαια μονοπάτια και διαδρομές αιώνων , δάση μοναδικά στη Μεσόγειο όπως το Δάσος του Ράντη , δίκτυα βιωματικών εξορμήσεων με το μάτι και το μυαλό  να χάνονται στην απεραντοσύνη των οριζόντων .

Η θάλασσα με τις παραδόσεις της και τη ναυτοσύνη, οι Σεϋχέλες οι Βερμούδες, ο Νας, η Μεσακτή , το Γιαλισκάρι, ο αδαπάνητος  ενάλιος πλούτος, εντάφια σπάργανα και όλβιος τάφος του μυθικού Ικάρου.

Τα  πατροπαράδοτα πανηγύρια στη Λαγκάδα, στο Πέζι, στην Αγία Μαρίνα της Αρέθουσας , στις Καρές, στον Παντελέμονα και παντού, οι συνάξεις αλληλεγγύης και συμπαράστασης, τα τοπικά αθλητικά δρώμενα από το σκάκι μέχρι το ποδόσφαιρο και το στίβο , όλη η Ικαρία μία κονίστρα ιδεών και ευθύνης..

Στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων Κορσεών η φύση κουρσεύει τις αισθήσεις και ξεπερνά τη λογική.

Όταν περιδιαβαίνεις   τη Θύμαινα είτε  κάνοντας τον περίγυρό της κολυμπώντας στον ετήσιο περίπλουείτε λάμνοντας στην μοναξιά της  ομορφιάς ,την νιώθεις μαργαριτάρι ατίμητο στον κόρφο της πατρίδας με τους κατοίκους  της ψαράδες και βοσκούς  αγνούς και πάντα γνήσιους κι ανθρώπους.

Σ’ αυτή τη θάλασσα  των Φούρνων Κορσεών οι ρότες των  κουρσάρικων σκαριών  και οι ενάλιες αρχαιότητες, απέραντο  πάρκο  μαζί με τα δελφίνια κι όλα του πόντου τ’ αγαθάσε  περιμένουν χρόνια τα χρόνια  ιχνηλάτη και στοχαστή να ψάξεις και να τα  μελετήσεις.

Στο λόφο της Χώρας των Φούρνων  ο μαρμαρένιος  στρατιώτης των αιώνων  ακοίμητος  βιγλάτορας του πελάγου, στο Πετροκοπιό  ακόμα πελεκάνε κολώνες για το Ηραίο  της Σάμου και το ναό  της Εφεσίας Αρτέμιδας, στο κοιμητήρι της Χρυσομηλιάς στα θεμέλια του ναού του Ποσειδώνα η Αγία Τριάδα αγναντεύει το Ικάριο και στο Καμάρι ο άδειος τάφος σμιλεμένος στο βράχο του πανάρχαιου λιμανιού θυμίζει Ανάσταση.

Ό,τι μπορείς να ζήσεις και να νιώσεις στους Φούρνους είναι κάτι από όλα αυτά , μπορεί  και όλα , η ναυτοσύνη και οι παραδόσεις της, οι πελαγίσιες διαδρομές, η πατροπαράδοτη και βιωματική αλιεία, ο ναυταθλητισμός, η γεωργία και κτηνοτροφίαμε σεβασμό στο παλιό και στήριγμα στο καινούργιο.

Οι Φουρνιώτες καλοσυνάτοι άνθρωποι ψαράδες, βοσκοί και ναυτικοί , ζυμωμένοι με το προζύμι της γης, με  τον ιδρώτα της θάλασσας και την κάψα του ήλιου, ατόφιοι από το παρελθόν γράφουν με τον κόπο τους και τους δικούς τους ρυθμούς τη νέα εποχή. Θαυμάσιοι άνθρωποι σε  τουριστικούς  προορισμούς με άφθαστη  ποιότητα και ποικιλία στο παρθένο περιβάλλον τους , στις εξωτικές ακρογιαλιές ,  με τα αγνά δώρα της θάλασσας, ψάρια, χταπόδια , αστακούςκι  αλίπαστα και της στεριάς το θυμαρίσιο μέλι, το γνήσιο τυρί, το ονομαστό Φουρνιώτικο καλαθάκι, Παραδείσια Νησιά  στη μουσική των γλάρων, των κοπαδιών , των βοσκών , των ψαράδων, των αγίων  και των ξωμάχων και στην ασφάλεια των σύγχρονων λιμενικών υποδομών τους..

Σ’ αυτά τα  αναπτυξιακά σχέδια δεν μπορεί και δεν πρέπει να μένουν εκτός οι μόνιμοι κάτοικοι.

Αντίθετα επιβάλλεται να βρίσκονται στο επίκεντρο ώστε να βελτιωθούν τόσο το εισόδημά τους όσο και η ποιότητα ζωής τους, με έργα υποδομής και άλλες παρεμβάσεις όπως:

-Φροντίδα του δημόσιου χώρου με έμφαση στη βελτίωση της πρόσβασης όλων.

-Έργα διαχείρισης των λεκανών απορροής που θα προστατεύουν από πλημμύρες και θα εξασφαλίζουν περισσότερο νερό για ύδρευση , άρδευση και λοιπές ανάγκες.

-Έργα διαχείρισης δασών  και βοσκοτόπων για να είναι επισκέψιμα αλλά και λιγότερο ευάλωτα στις φωτιές.

-Έργα ενεργειακής αναβάθμισης των κτηρίων για εξοικονόμηση πόρων αλλά και ιδιοπαραγωγής φτηνής ενέργειας μέσα από Ενεργειακές Κοινότητες.

-Έργα βελτίωσης δημόσιων κοινόχρηστων χώρων στους οικισμούς.

-Συλλογικές δράσεις που εμπλέκουν όλη την κοινωνία για μείωση της παραγωγής στερεών αποβλήτων και καλλίτερη διαχείρισή τους.

-Έργα αναβάθμισης του οδικού δικτύου.

-Ασφαλείς  και  προσιτές οικονομικά  δημόσιες συγκοινωνίες και άρτια εξυπηρέτηση των διαφορετικών αναγκών μονίμων κατοίκων και επισκεπτών ( συνδυασμένα δρομολόγια  λεωφορείων, πλοίων και αεροπλάνων).

Όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό , η ποιοτική αναβάθμιση και η πολύπλευρη στήριξη του είναι στοιχεία απαραίτητα για να πετύχει κάθε φιλόδοξο εγχείρημα ανάπτυξης και γι’ αυτό απαιτούνται:

-Δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης επιχειρηματιών , εργαζομένων , ανέργων, και νέων για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις νέες προκλήσεις για την πράσινη , ψηφιακή και βιώσιμη ανάπτυξη

-Στήριξη των ευπαθών ομάδων μέσα από δράσεις επανένταξης

-Δράσεις ανάπτυξης αυτοαπασχόλησης και επιχειρηματικότητας με έμφαση στην κοινωνική οικονομία

Βέβαια , όλα αυτά, δεν μπορούν  από μόνα τους να φέρουν πραγματική και στέρεη Ανάπτυξη αν δεν υποστηρίζονται από δυναμικές, άρτιες, ποιοτικές και πάγιες  κεντρικές πολιτικές Υγείας , Παιδείας, Πρόνοιας, Πολιτισμού, στήριξης της Εργασίας και της Επιχειρηματικότητας και της Οικονομίας εν γένει.

Αυτόν τον  καιρό το Κέντρο Ανάπτυξης, Απασχόλησης Επαγγελματικής Κατάρτισης και Τεχνολογίας (ΚΑΑΕΚΤ) του Νομού Σάμου διαβουλεύεται με την τοπική κοινωνία των νησιών μας για τοLEADER.

Ησχετική διαδικασία διαβούλευσης ήδη ολοκληρώνεται και εντός του προσεχούς  διμήνου

λήγει και η προθεσμία υποβολής προτάσεων.

Οι ανάλογες  δράσεις διαβούλευσης και υποβολής προτάσεων  για τις ΟΧΕ των Μικρών Νησιών  έχουν χρονικό ορίζοντα τα τέλη Αυγούστου 2023.

Είναι λογικό και χρήσιμο, για τους λόγους πουπροαναφέραμε, να γίνει ταυτόχρονη διαβούλευση στην Ικαρία , τους Φούρνους και τη Θύμαινα΄ και ανάλογη  κοινή  συζήτηση τόσο   για τις ΟΧΕ  των Μικρών Νησιών όσο και για  το LEADER.

Χρειάζεται σοβαρή και κυρίως συμμετοχική προσπάθεια προκειμένου να καταρτισθεί  σε καθένα από τα νησιά του Νομού μας το κατάλληλο σχέδιο τοπικής Ανάπτυξης, ει δυνατόν  κοινής αποδοχής, ώστε η αξιοποίηση των πόρων να γίνει με τον καλλίτερο και  γονιμότερο  τρόπο.

Το  ΚΑΑΕΚΤ της  Σάμου , ως αναπτυξιακός βραχίονας του Νομού,έχει αναλάβει σημαντικό μερίδιο αυτής της ευθύνης  και επιβάλλεται να στηριχθεί από όλους για το κοινό καλό.

Μανώλης Νικ. Κάρλας

Περιφερειακός Σύμβουλος, πρώην αιρετός  Νομάρχης Σάμου.

ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ.

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΒΟΥΛΕΥΤΉΣ ΝΟΜΟΥ ΣΑΜΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΡΙΖΑ – ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ.