18.9 C
Σάμος
28/03/2024
Σαμιακά

Οι λαμπριάτικες τουφεκιές στο Μαραθόκαμπο         

Πανελλαδικό έθιμο είναι οι τουφεκιές του Πάσχα, που οι πιστοί, μικροί και μεγάλοι, χαιρετίζουν την ανάσταση του Κυρίου με κανονιές, πυροβολισμούς, και με κάθε είδους εκκωφαντικούς κρότους.

Η αρχή του εθίμου χάνεται στα βάθη της εποχής της τουρκοκρατίας, όταν κατά την ανάσταση οι αρματολοί και οι κλέφτες  τουφεκούσαν στον αέρα ευχόμενοι και για την ανάσταση του γένους. Είναι εκδήλωση χαράς, αλλά και λεβεντιάς που δεν κατάφερε να τη περιορίσει ο νόμος με τις ποινές που προβλέπει, πόσοι δεν έκαναν Πάσχα στο κρατητήριο για να οδηγηθούν τη Τρίτη στο αυτόφωρο και πόσοι δε τραυματίστηκαν ή έχασαν και τη ζωή τους ακόμα.

 Παλιό έθιμο για το Μαραθόκαμπο, που αντί να σβήνει, όπως τόσα άλλα, κάθε χρόνο γίνεται και πιο ζωηρό, πιο όμορφο και δεν είναι τυχαίο που ο δικηγόρος Κ. Γαρουφαλής, που χειρίστηκε χιλιάδες υποθέσεις, εντυπωσιάστηκε από κάνα δυο τέτοιες και στο βιβλίο του «Λίγα απ’ όσα άκουσα κι’ απ’ όσα έζησα» γράφει: «Και θυμούμαι πως, μια τέτοια Τρίτη, με κάλεσαν στο Δικαστήριο και υπερασπίστηκα νέους από το Μαραθόκαμπο, που, οι «αθεόφοβοι», ο λόγος το λέει, γιατί, αντίθετα η πράξη τους, κατά την κοινή αντίληψη, έδειχνε Θεοσέβεια, είχαν ρίξει, απ’ το καμπαναριό της Εκκλησίας,…κομμάτια δυναμίτη κι είχαν ξεκουφάνει και τραντάξει ολόκληρο το χωριό, που κάθε άλλο γι’ αυτό διαμαρτυρήθηκε!…». Αλλά και κάποια άλλη φορά, γύρω στο ογδόντα, όταν είχαν πιάσει μερικούς και τους πήγαν για αυτόφωρο στο Βαθύ, σύσσωμο το Κοινοτικό συμβούλιο του χωριού, ο κλήρος και πολλοί κάτοικοι πήγαν και ζήτησαν την απαλλαγή τους.

Οι λαμπριάτικες τουφεκιές είναι ένα έθιμο βαθιά ριζωμένο στη ψυχή του κάθε Μαραθοκαμπίτη, δεν υπάρχει κανένας που μικρός η μεγάλος να μην ασχολήθηκε μ’ αυτές, ή να μη χρηματοδότησε το έθιμο κι όσοι κατά καιρούς αστυνόμοι, ακόμα και κατά την επταετία, βάλθηκαν να το σταματήσουν, να το ξεριζώσουν, απέτυχαν, και μερικοί, κυριολεκτικά στο τέλος γελοιοποιήθηκαν.

Πριν απ’ τον πόλεμο και πιο παλιά ακόμα, από πολύ νωρίς πριν το Πάσχα κυκλοφορούσε δίσκος στις Εκκλησιές «για το μπαρούτι της Λαμπρής» όπως έλεγαν, υπήρχαν όμως και οι χρηματοδότες και κατά την νύχτα της Ανάστασης και περισσότερο κατά την Δευτέρα Ανάσταση αναστατωνόταν το χωριό.

 Παλιά η Δευτέρα Ανάσταση και η περιφορά της γιορταζόταν και στο Μαραθόκαμπο την Τρίτη του Πάσχα, πράγμα που στο Καρλόβασι και τη Λέκα εξακολουθεί να γίνεται μέχρι σήμερα. Το πότε ακριβώς άλλαξε δεν είναι γνωστό, πιθανόν η αλλαγή να έγινε κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Τότε ακουγόταν το τρουμπούν’ (τρομπόνι)  ο σουλτάς (σολτάδο) και το σκαβέτσο, που ήταν παμπάλαια όπλα της επανάστασης του 1821, το τρομπόνι μάλιστα ήταν βραχύκαννο, κατ’ εξοχή ναυτικό όπλο, με πλατιά κάνη που έβαζαν πολλά βλήματα, κάθε είδους παλιοσίδερο και μ’ αυτά οι Μαραθοκαμπίτες ναυτικοί αντιμετώπιζαν τους πειρατές. Τα όπλα αυτά, που ταπωνόταν με πολύ μπαρούτι για να κάμουν κρότο, κλωτσούσαν δυνατά κι όσοι τα έριχναν έπρεπε να είναι δυνατοί, λεβέντες, μπρατσωμένοι. Κάποτε κάποιος μικρόσωμος που επιχείρησε να ρίξει ένα σουλτά βρέθηκε σ’ ένα κήπο.

Ο κρότος ήταν πολύ δυνατός, «Τελεια τρουπούν’ είσι» λέμε για κάποιον που δεν ακούει καλά, ή ακόμα ότι «αυτός δεν ακούει ούτι τσ’ λαπρής τα τ’φέκια».

Η κάθε ενορία είχε τους δικούς της τουφεκάδες, τους δικούς της λεβέντες, και υπήρχε συναγωνισμός ποιοι θα έριχναν τις περισσότερες. Τις επόμενες μέρες οι συζητήσεις για τον καλλίτερο της χρονιάς έδιναν κι έπαιρναν όπως και σήμερα άλλωστε. Όλα αυτά τα όπλα χάθηκαν με το χρόνο και κυρίως κατά τη  κατοχή, όταν οι Ιταλοί μάζεψαν κάθε είδους όπλο φοβούμενοι ακόμα και τα τρομπόνια.

Οι μικρότεροι έριχναν φελούς, τρακατρούκες, αυτοσχέδια βαρελότα, και κυρίως κλειδιά, ποιος μπορούσε τότε, τις μέρες του Πάσχα, να ξεχάσει γύφτικο κλειδί στη πόρτα του, χανόταν αμέσως, ήταν περιζήτητα, ένα κλειδί, μια πρόκα και μερικά κουτιά σπίρτα, ο κάθε πιτσιρικάς ήταν πλήρως εξοπλισμένος για τις τουφεκιές Πάσχα.

Με την απελευθέρωση της Σάμου οι Ιταλοί εγκατέλειψαν μεγάλες ποσότητες πολεμικού υλικού και το πρώτο μετακατοχικό Πάσχα γιορτάστηκε με χιλιάδες χειροβομβίδες, τις λεγόμενες μπαλίλο που ήταν ακίνδυνες, κρότου και λάμψης θα λέγαμε σήμερα, αφού το περίβλημά τους ήταν από λεπτό αλουμίνιο, άφθονους δυναμίτες, αλλά και χιλιάδες τουφεκιές. Τα επόμενα δύσκολα χρόνια, με τον εμφύλιο, το έθιμο περιορίστηκε στους πιτσιρικάδες με τα κλειδιά και στους χωροφύλακες ή τους στρατιώτες και τους ΜΑΥδες που πυροβολούσαν με τα όπλα τους.

Οι οβίδες που χρησιμοποιούνται σήμερα, εμφανίστηκαν κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1950, μπορεί και νωρίτερα, είναι εφεύρεση αποκλειστικά Μαραθοκαμπίτικη κι ο εφευρέτης παραμένει άγνωστος.

Δυτικά του χωριού, περί τα χίλια μέτρα, οι Ιταλοί είχαν τοποθετήσει κανόνια, και με τη φυγή τους εγκατέλειψαν, εκτός του άλλου πολεμικού υλικού, χιλιάδες οβίδες τις οποίες οι Έλληνες τις άνοιγαν έπαιρναν το δυναμίτη κι έμειναν τα ατσάλινα περιβλήματα. Κάποιος λοιπόν σκέφτηκε κι άνοιξε μια μικρή τρύπα στη βάση για πυροδότηση και δεν διέφερε σε τίποτα απ’ τα τρομπόνια, τους σουλτάδες, και τα κάθε λογής εμπροστογεμή όπλα που τάπωναν πιο παλιά και το πιο σημαντικό, τοποθετείται όρθιο στο έδαφος, και δεν χρειάζεται κράτημα και γερά μπράτσα.

Έτσι σε λίγο μαζεύτηκαν όλες οι άδειες οβίδες όχι μόνο απ’ τη περιοχή αυτή, αλλά κι απ’ όπου αλλού οι Ιταλοί είχαν κανόνια, απ’ τα ρείκια, τους πατνιώτες, τους Μυτιληνιούς, το Βαθύ, ακόμα κι’ απ’ τα Δωδεκάνησα.

Αρχικά όποιοι ασχολούταν με το έθιμο διέθεταν από μερικές οβίδες ο καθένας και δρούσαν χωρίς καμιά οργάνωση, έριχναν ακόμα και μέσα στο χωριό, οι ζημιές ήταν πολλές και το κυνηγητό απ’ τους χωροφύλακες άγριο. Εδώ και κάμποσες δεκαετίες όμως οργανώθηκαν κατά ενορία, με σύστημα και ασφάλεια κι ο χωροφύλακας έγινε κι’ αυτός θεατής με τον υπόλοιπο κόσμο. Η κάθε ενορία έχει το δικό της χώρο και υπάρχει συναγωνισμός, όπως και παλιά, όχι μόνο για το ποιοι θα ρίξουν τις περισσότερες και τις πιο δυνατές, αλλά να είναι πιο συστηματικές και θεαματικές. Και πραγματικά είναι ένα όμορφο και σπάνιο θέαμα, που δεν έρχονται μόνο Σαμιώτες απ’ ολόκληρη το νησί να το απολαύσουν, αλλά και πολλοί τουρίστες  που μεταφέρουν με πούλμαν τα τουριστικά γραφεία, που γυρίζουν ενθουσιασμένοι για ν’ απολαύσουν και το παραδοσιακό Σαμιώτικο, κατσίκι γεμιστό στο φούρνο, με Σαμιώτικο κρασί.

Πηγή :Ανθολόγιο Σάμου ένα blog του Ευάγγελου Γ. Κιλουκιώτη

Φωτογραφία Νίκος Χατζηιακώβου

 

 

Related posts

Συλλήψεις και επιβολή διοικητικών προστίμων για πρόκληση πυρκαγιάς στη Συκιά Σπαθαραίων

admin

Οι θέσεις και οι υποψηφιότητες του συνδυασμού ΕΚΤΟΣ ΓΡΑΜΜΗΣ στις εκλογές του ΤΕΕ

admin

Σεισμική δόνηση στη Σάμο

admin

Καθαρίζουμε το Κοκκάρι

admin

Συλλυπητήριο μήνυμα του Ε.Ο.Σ Σάμου για τον πρόωρο χαμό της Αικατερίνης Βακάκη

admin

ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Σάμου: Επιβολή ληστρικού φόρου διαμονής – Πλήγμα στον τουρισμό της Σάμου

admin

Καταστροφές πυρομαχικών στο Πεδίο Βολής “Στεφάνας”

admin

Συνελήφθη διακινητής στη Σάμο που προωθούσε στη χώρα μη νόμιμους μετανάστες

admin

Μανώλης Κάρλας: Οι δημόσιες υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας της Σάμου και οι ελλείψεις τους

admin