Συνέντευξη Δημάρχου Σάμου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΕΔΕ Μιχάλης Αγγελόπουλος, δήμαρχος Σάμου: Δεν πρέπει να καταλήξουμε σε ένα σύστημα που οι οργανωμένες μειοψηφίες θα επιβάλλουν τις απόψεις τους στην πλειοψηφικά εκφρασθείσα βούληση της κοινωνίας

Κομβικό σημείο για το μέλλον και το νέο ρόλο που πρέπει να έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, αποτελεί η δρομολογούμενη αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που τη διέπει. Ποιες αλλαγές θεωρείτε καθοριστικές, ούτως ώστε να μπορούν οι δήμοι να αποφασίζουν για το μέλλον των τοπικών τους κοινωνιών, την τοπική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, για βιώσιμες και έξυπνες πόλεις, για τη διασφάλιση της διαφάνειας, για τη μεταρρύθμιση του κράτους και της ίδιας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;

Μια θεσμική μεταρρύθμιση προϋποθέτει μια ευρύτατη κοινωνική διαβούλευση  με όσον το δυνατόν μεγαλύτερη εκπροσώπηση της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων. Μια θεσμική μεταρρύθμιση πρέπει να έχει ορίζοντα τα 20 χρόνια και να μην περιορίζεται σε αβαθείς, συγκυριακές και συντεχνιακές προσεγγίσεις.

Στο πλαίσιο αυτό συγκεκριμένες θεματικές ενότητες θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα αντικείμενα ειδικών επιστημονικών συνεδρίων/παρεμβάσεων με οργανωτικό σχήμα που θα περιλαμβάνει το ΥΠΕΣ, το Υπ. Διοικητικής Ανασυγκρότησης, την ΚΕΔΕ, την ΕΝΠΕ και με σκοπό την έκβαση συμπερασμάτων και την εξειδίκευση νομοθετικών παρεμβάσεων  (νομοθετικές διατάξεις, αιτιολογικές εκθέσεις, σχέδια νόμου) ώστε να αποτελέσουν τον πύρινα της μεταρρύθμισης.

Ενδεικτικά,  τίτλοι θεματικών ενοτήτων μπορούν να αποτελέσουν:

• Η εφαρμογή του Χάρτη Τοπικής Δημοκρατίας του Συμβουλίου της Ευρώπης

• Η δημιουργία Διευθύνσεων/ Υποδιευθύνσεων/ Τμημάτων παραγωγής καινοτόμου έργου με βάση τις αναλύσεις για την απόδοση των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων

• Η διαγραφή/κατάργηση των επικαλύψεων αρμοδιοτήτων μεταξύ περιφερειών και δήμων.

• Η δημιουργία τμημάτων τοπικής αυτοδιοίκησης σε όλα τα Υπουργεία

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, εξ ορισμού, αποτελεί το όργανο διοίκησης που βρίσκεται σε άμεση επαφή με τον πολίτη και αποτελεί τον πρώτο δέκτη τόσο των προβλημάτων όσο και των τάσεων της κοινωνίας. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα διασφαλίζει τόσο την διαφάνεια και τη νομιμότητα της λειτουργίας της, όσο και την δυνατότητα άμεσης παρέμβασης και ανταπόκρισης.

Το σημερινό θεσμικό πλαίσιο χαρακτηρίζεται από, σύγχυση αρμοδιοτήτων, κυρίως λόγω συναρμοδιότητας διαφόρων βαθμίδων της διοίκησης, βαριές γραφειοκρατικές διαδικασίες  τόσο σε διοικητικό όσο και πολιτικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να χάνεται η ουσία της τοπικής αυτοδιοίκησης που είναι η δυνατότητα άμεσης ανταπόκρισης στα αιτήματα της τοπικής κοινωνίας.

Επίσης, πολυάριθμα συλλογικά όργανα χωρίς απαραίτητα να διαθέτουν την εξειδίκευση για να χειριστούν θέματα επί των οποίων καλούνται να γνωμοδοτήσουν ή να αποφασίσουν αποτελούν τροχοπέδη στην αναπτυξιακή προσπάθεια των τοπικών κοινωνιών. Μια άλλου είδους στρέβλωση του συστήματος είναι ότι αιρετοί καλούνται να εγκρίνουν ή να απορρίψουν πράξεις εξειδικευμένων οργάνων της διοίκησης, όπως οι παραλαβές έργων , εγκρίσεις μελετών κ.λ.π.

Θεσμικά το δημοτικό συμβούλιο είναι αρμόδιο για οποιοδήποτε θέμα ήθελε παραπεμφθεί σε αυτό από άλλα όργανα του Δήμου, στα οποία καλείται να εκδώσει αποφάσεις που άπτονται της ουσίας των θεμάτων, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να καλείται να υποκαταστήσει τις καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες, αντί του να χαράσσει πολιτική παρέχοντας κατευθύνσεις.

Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι μία από τις αλλαγές του Καλλικράτη, αφορά στην εφαρμογή της απλής αναλογικής από τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019. Αντιθέτως η θέση της ΚΕΔΕ είναι ότι πρώτα πρέπει να μεταρρυθμιστεί το κράτος και μετά να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση για αλλαγή εκλογικού συστήματος. Ποια είναι η δική σας θέση;

Η υιοθέτηση αναλογικού συστήματος έχει ως προϋπόθεση τη θεσμική ωρίμανση της αλλαγής του συστήματος. Το Δημοτικό Συμβούλιο είναι πολιτικό όργανο (πέρα από διαχειριστικό), ο Δήμαρχος είναι πολιτικός προϊστάμενος, δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποβαθμιστεί σε προϊστάμενο διοικητικών υπηρεσιών.

Το θέμα της απλής αναλογικής δεν μπορεί να συζητηθεί θεωρητικά σε χώρους που δεν βιώνουν την καθημερινότητα της κοινωνίας. Η υιοθέτησή της δεν είναι δυνατό να αποφασιστεί στην βάση θεωρητικών και ιδεολογικών επιλογών, που θα γίνουν από κάποιους σήμερα και τις επιπτώσεις της επιλογής αυτής θα κληθούν να χειριστούν όχι μόνο οι αιρετοί που θα προκύψουν, αλλά πολύ περισσότερο οι τοπικές κοινωνίες. Σε τελική ανάλυση το ζητούμενο είναι η ικανοποίηση των προτεραιοτήτων της πλειοψηφίας και η διασφάλιση ενός αποδοτικού συστήματος διακυβέρνησης. Στην δημοκρατία οι απόψεις της μειοψηφίας είναι σεβαστές και πρέπει να διασφαλίζεται τρόπος με τον οποίο αυτές να προβάλλονται στην κοινωνία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να καταλήξουμε σε ένα σύστημα όπου οργανωμένες μειοψηφίες μπορούν να επιβάλλουν τις απόψεις τους στην πλειοψηφικά εκφρασθείσα βούληση της κοινωνίας.

Ένα από τα βασικά αιτήματα που προβάλει η Αυτοδιοίκηση σήμερα είναι να της δοθεί η δυνατότητα να συμβάλει ουσιαστικά στην αναπτυξιακή ανασυγκρότηση της χώρας, την επιστροφή της κοινωνίας στην κανονικότητα, και τον επαναπατρισμό των νέων που «έδιωξε» η κρίση. Με ποιον τρόπο και ποια εργαλεία θεωρείτε ότι μπορούν να στηριχθούν οι αναπτυξιακές δυνατότητες των δήμων σήμερα;

Κάποια στιγμή, θα πρέπει υπεύθυνα να καθορίσουμε διακριτούς ρόλους των βαθμίδων διοίκησης στην χώρα. Η Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να καταστεί αυτό που σημαίνει η έννοια της Αυτοδιοίκησης. Είναι επίσης φανερό ότι αυτοδιοίκητο χωρίς την διασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας δεν υφίσταται. Πολύ περισσότερο, δε όταν τα τελευταία χρόνια η κεντρική κυβέρνηση έχει αβασάνιστα υιοθετήσει την πρακτική εκχώρησης αρμοδιοτήτων χωρίς την απόδοση των σχετικών πόρων. Μέχρι ένα βαθμό,  και με μία λαϊκίστικη προσέγγιση στην πολιτική είναι κατανοητή η πρακτική του απαλλάσσομαι της ευθύνης, διατηρώ όμως τους πόρους προκειμένου με το έλλειμμα που δημιουργώ κάπου αλλού να έχω την δυνατότητα να γίνομαι αρεστός σε συγκεκριμένες ομάδες στα πλαίσια της διαιώνισης των πελατειακών σχέσεων. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα που έτυχε μάλιστα και ευρύτατης δημοσιότητας είναι ο τρόπος χειρισμού των συμβασιούχων καθαριότητας, όπου η μεν Κυβέρνηση, δημιουργώντας κατάσταση ομηρίας για χιλιάδες εργαζομένους, άσκησε «λαϊκίστικη» πολιτική, χρεώνοντας παράλληλα τον λογαριασμό στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το εάν τέτοιες πρακτικές περιποιούν τιμή στην χώρα που γέννησε την δημοκρατία και η οποία είναι, εδώ και 37 χρόνια, μέλος της Ε.Ε., είναι ένα θέμα που χρήζει περαιτέρω ανάλυσης. Δυστυχώς σήμερα το θεσμικό πλαίσιο, μόνο σε Αυτοδιοίκηση δεν παραπέμπει. Ίσως είναι καλύτερα να μιλάμε για διαχείριση και μάλιστα, λόγω της παρατεταμένης δημοσιονομικής κρίσης της χώρας και της συνακόλουθης υποχρηματοδότησης των δήμων, για καθεστώς αναγκαστικής και καθ’ υπόδειξη διαχείρισης.

Η επιστροφή της κοινωνίας στην προ της εποχής των μνημονίων κανονικότητα, προϋποθέτει την διασφάλιση συνθηκών εύρυθμης λειτουργίας της οικονομίας και ειδικότερα η δημιουργία πάγιου θεσμικού πλαισίου για την λειτουργία των επιχειρήσεων, ο εξορθολογισμός του φοροδοτικού συστήματος  και δεδομένου του σημείου που βρισκόμαστε η παροχή κινήτρων για την προσέλκυση επενδύσεων.

Όσο δε αφορά στη νησιωτική Ελλάδα, θα πρέπει επιτέλους να αναγνωρισθεί εν τοις πράγμασι η ιδιαιτερότητα του νησιωτικού χώρου, εάν δεν θέλουμε τα νησιά του Αιγαίου, τα οποία αποτελούν και τα σύνορα όχι μόνο της χώρας αλλά και της Ε.Ε., να υποβαθμιστούν ακόμη περισσότερο.

Μια άλλη διάσταση είναι η στελέχωση των Δήμων με το εξειδικευμένο εκείνο προσωπικό το οποίο θα τους δώσει την δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής στην αναπτυξιακή διαδικασία, ενώ παράλληλα, θα μπορούσε να εξεταστεί και η ενοποίηση των ηλεκτρονικών εφαρμογών της ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ και του ΚΗΜΔΗΣ, ώστε να διευκολυνθούν οι ούτως ή άλλως ελλιπώς στελεχωμένες υπηρεσίες των δήμων στην σύννομη λειτουργία τους.

Εργαλεία για την ανάπτυξη υπάρχουν, τα χρησιμοποιούν συνεχώς χώρες και δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε εκ νέου την Αμερική. Εκείνο όμως που επιτακτικά πλέον απαιτείται είναι η βούληση εφαρμογής των και η αναγνώριση ότι το μοντέλο που ακολουθήθηκε τα τελευταία σαράντα χρόνια οδήγησε σε στρεβλώσεις και σε μια μη διατηρήσιμη ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας.

Επαφίεται στην Κυβέρνηση να καθορίσει το γενικό πλαίσιο αλλά και να δώσει στην Αυτοδιοίκηση  την δυνατότητα θεσμοθέτησης μέτρων ειδικά στοχευμένων στην τοπική κοινωνία προκειμένου να επανέλθει η κανονικότητα και η πίστη ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο.

Ειδικό κομμάτι, η ενεργειακή αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, διαφορετική φορολογική μεταρρύθμιση, οι εγγυημένοι κρατικοί πόροι για την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως αναπτυξιακή αφετηρία με την παράλληλη παραχώρηση φορολογικών πηγών στους δήμους.

Είναι γεγονός ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην  οκταετία της κρίσης υπέστη πρωτοφανείς περικοπές των εσόδων της, ενώ και ο κρατικός προϋπολογισμός του 2018 προβλέπει περαιτέρω μειώσεις . Ποιες θεωρείτε ότι πρέπει να είναι οι άμεσες οικονομικές διεκδικήσεις των δήμων;

Αποκατάσταση και άμεση απόδοση των παρακρατηθέντων πόρων. Σε χρονικό ορίζοντα 2 ετών σε τακτές και γνωστές εκ των προτέρων δόσεις που μπορούν με τον τρόπο αυτό να ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή.

Η απόδοση των πρόσθετων πόρων που αντιστοιχούν στους δήμους από την απονομή πρόσθετων αρμοδιοτήτων βάσει του Ν. 3852/2010.

http://www.localit.gr